راهنمای خرید مادربرد : چگونه یک مادربرد متناسب با بودجه و کاربرد خریداری کنیم؟

راهنمای خرید مادربرد : چگونه یک مادربرد متناسب با بودجه و کاربرد خود خریداری کنیم؟

مادربرد یکی از اجزای اصلی کامپیوتر شخصی به شمار می رود که تمام قطعات روی آن نصب شده و کنترل آنها نیز بر عهده مادربرد است. به همین دلیل انتخاب مادربرد برای کاربران از اهمیت فراوانی برخوردار بوده و باید به پارامتر های مختلفی توجه کرد. در ادامه قصد داریم تا شما را با مهم ترین پارامتر ها در انتخاب یک مادربرد آشنا سازیم.

فرم فکتور: نشان دهنده ابعاد مادربرد و برخی از امکانات آن است و برخلاف تصور بسیاری از کاربران، کوچک تر بودن یک مادربرد، دلیلی برای ضعیف تر بودن آن نیست. هر چند هنوز مادربرد های کوچک و ارزان قیمت در بازار وجود دارند و شرکت های مختلف نیز به تولید آنها می پردازند، اما همچنان می توان مادربرد های کوچک دارای امکانات و عملکرد خیره کننده را در سبد کالای برند های مطرح مشاهده کرد. فرم فکتور مادربرد ها بر اساس دو استاندارد ITX و ATX دسته بندی می شوند و بزرگ تر بودن ابعاد آن به شرکت های تولید کننده اجازه قرار دادن امکانات مختلف از جمله تعداد اسلات حافظه بیشتر، مدار تعذیه قدرتمندتر، تعداد اسلات PCI بیشتر و کانکتور های متنوع را می دهد.

به طور کلی ۶ فرم فکتور شامل Mobile-ITX، Pico-ITX، Nano-ITX، Mini-ITX، Micro-ATX و Standard-ATX می شود که هر کدام از آنها کاربرد های خاصی از جمله سیستم های مجتمع، دسکتاپ و ورک استیشن دارند. مادربرد های کوچک که به تصور عموم، دارای حداقل امکانات هستند، در سال های اخیر به شدت پیشرفته شده و رکورد های متعدد اورکلاک به خصوص در بخش حافظه رم در اختیار این فرم فکتور ها قرار دارند.

چیپ ست: انتخاب مادربرد و پردازنده بسیار به یکدیگر مرتبط هستند و نقطه مشترک آنها، انتخاب چیپ ست مادربرد است. به طور کلی چیپ ست مادربرد می تواند مدل های پردازنده قابل پشتیبانی و بسیاری از پارامتر های دیگر را تعیین می کند، اما مهم ترین مقوله که در اسمبل کامپیوتر شخصی یا گیمینگ تاثیر گذار است، چیپ ست مادربرد به شمار می رود. هر نسل از پردازنده های AMD و Intel با طیف خاصی از چیپ ست های مادربرد سازگاری دارند و شرکت های تولید کننده با استفاده از آنها می توانند امکانات متنوع و جدیدی ارائه دهند. چیپ ست ها نیز بر اساس نوع کاربرد دسته بندی می شوند و تنوع آنها بسیار زیاد است. به عنوان مثال چیپ ست مادربرد مخصوص لپ تاپ، کامپیوتر شخصی، ورک استیشن و سیستم های یکپارچه تفاوت های فراوانی با یکدیگر دارند و به این ترتیب در یک نسل، تعداد زیادی چیپ ست و پردازنده معرفی می شوند.

مدار تغذیه: پشتیبانی از پردازنده توسط چیپ ست مادربرد و سوکت آن صورت می پذیرد، با این حال بر اساس نوع CPU و کاربرد آن باید به مدار تغذیه مین برد توجه کنید. مدار تغذیه مادربرد بر اساس تعداد فاز دسته بندی می شود و به طور کلی این بخش از قطعات مختلفی مانند خازن، چوک و ترانزیستور می شود. به کارگیری هر کدام از این قطعات به تناسب یکدیگر در کنار هم، مشخص کننده تعداد فاز مدار تغذیه است و هر کدام از آنها به صورت غیر هم فاز عمل می کنند. به این صورت که بار الکتریکی بین هر کدام از فاز ها تقسیم می شوند و با کمتر شدن فشار روی آنها می توانید عملکرد بهتری دریافت کنید. زمانی که یک پردازنده قدرتمند مانند سری Core i9 اینتل و AMD RYZEN 9 را برای کامپیوتر شخصی یا گیمینگ خود انتخاب می کنید، باید به مدار تغذیه مادربرد دقت کرده و در صورتی که تعداد فاز با توان مورد نیاز و کاربرد پردازنده، تناسب نداشته باشند، شاهد افت عملکرد خواهیم بود. به طور کلی مجموعه مدار تغذیه در مادربرد با عنوان VRM نیز شناخته می شود که این اصطلاح در خصوص بسیاری از قطعات الکترونیکی نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

تعداد و تنوع اسلات ها: زمانی که پردازنده، چیپ ست و فرم فکتور مادربرد مورد نظر خود را انتخاب کردید، اکنون زمان توجه کردن به تعداد و تنوع اسلات های مختلف است. در حال حاضر باید به سه اسلات مختلف روی مادربرد های امروزی توجه کنید که شامل اسلات حافظه رم، اسلات PCI برای نصب کارت گرافیک و تجهیزات جانبی و در نهایت اسلات ۲ برای نصب درایو ذخیره سازی سالید می شود. هر کدام از چیپ ست های مادربرد می توانند از تعداد محدودی اسلات رم، PCI و M.2 پشتیبانی می کنند و هنگام انتخاب Mother Board باید به این نکات توجه کنید. در صورتی که به حجم حافظه رم بالا نیاز دارید، سعی کنید محصول مورد نظر شما دارای تعداد اسلات ها و حجم حافظه قابل پشتیبانی متناسب باشند. تعداد بیشتر اسلات حافظه رم به افزایش حجم قابل پشتیبانی منجر می شود و در نتیجه می توانید به نیازهای خود پاسخ دهید. هر چند مادربرد های ارزان قیمت دارای دو اسلات نیز می توانند از ۱۶ تا ۳۲ گیگابایت حافظه رم DDR3 یا DDR4 پشتیبانی کنند و حجم های ذکر شده، پاسخگوی نیاز بسیاری از کاربران در سطح حرفه ای خواهند بود. در بخش اسلات PCI نیز انواع مختلفی شامل نسخه PCI 3.0 و در نسل جدید نیز نسخه PCI 4.0 برای نصب انواع کارت گرافیک وجود دارد. در کنار آنها باید به نسخه های دیگر PCI که مخصوص نصب تجهیزات جانبی هستند، توجه کنید، هر چند با توجه به پیشرفت های صورت گرفته در مادربرد ها، دیگر نیازی به کارت های جانبی PCI به جز در موارد خاص وجود ندارد.

پورت ها: علاوه بر اسلات ها، توجه به پورت های ورودی و خروجی مادربرد از جمله نسخه های مختلف USB، پورت های انتقال تصویر و خروجی صوتی در دستور کار کاربران قرار می گیرد و بسیاری از آنها برای به دست آوردن یک پورت خاص مانند USB ۳.۱ Type-C حاضر به پرداخت هزینه بیشتر هستند. در نسل جدید، حتی مادربرد های پایین رده نیز به پورت های متنوع و به روز مانند USB ۳.۱ Type-C مجهز شده اند و به این ترتیب نیازی به پرداخت هزینه بیشتر برای خریداری یک مادربرد مجهز به چیپ ست میان رده یا سطح بالا نیست. مهم ترین تفاوت میان مادربرد های پایین رده، میان رده و سطح بالا در تعداد پورت ها و کنترلر است. در صورتی که کاربرد شما در سطح بسیار حرفه ای و خاص قرار ندارد، پورت های خروجی مادربرد در پنل پشت، به خوبی پاسخگوی نیاز شما در سال های آینده نیز خواهند بود. بسیاری از مادربرد های امروزی به خروجی های متنوع تصویری مانند HDMI و Display Port و در برخی موارد نیز به پورت VGA (در موارد محدود) مجهز شده اند که نحوه استفاده از آنها به انتخاب پردازنده بستگی دارد. پورت های خروجی تصویر که در پنل پشت مادربرد تعبیه می شوند، وظیفه انتقال تصویر از واحد گرافیکی مجتمع پردازنده به صفحه نمایش را دارند و در صورتی که پردازنده شما فاقد واحد گرافیکی مجتمع باشد، پورت های مورد نظر بدون استفاده باقی می مانند. اما در صورتی که پردازنده شما دارای واحد گرافیکی مجتمع بوده و حتی یک کارت گرافیک نیز برای کامپیوتر خود خریداری کرده اید، خروجی تصویر پنل پشت مادربرد می تواند گزینه ای جانبی برای کار با کامپیوتر در شرایط خاص مانند خرابی کارت گرافیک یا در پروسه تعویض کارت گرافیک به شمار رود. شرکت های تولید کننده در حال حاضر تمامی پورت های مورد نیاز کاربران را در سطوح مختلف تحت پوشش قرار می دهند و انواع نسخه های USB، پورت شبکه، خروجی های صوتی و تصویری توسط محصولات متنوع آنها ارائه می شوند. با این حال توصیه می شود که نیاز های خود را در زمان حال و آینده با تنوع پورت های مادربرد مورد نظر تطبیق دهید.

خنک کننده: دو بخش کلیدی از مادربرد شامل مدار تغذیه و چیپ ست اصلی به دلیل نوع فعالیت خود، حرارت قابل توجهی تولید می کنند و به همین دلیل برند های فعال در این حوزه، از سیستم های خنک کننده متنوع مانند Passive، Active، Liquid و Hybrid بهره می برند. در سیستم خنک کننده Passive که به طور معمول در مادربرد های پایین رده و میان رده به کار می روند، تعدادی هیت سینک وظیفه کنترل دمای مدار تغذیه و چیپ ست اصلی را بر عهده دارند. برخی از مادربرد های میان رده و بسیاری از مدل های سطح بالا یا به اصطلاح High End از سیستم خنک کننده Active که ترکیبی از هیت سینک های آلومینیومی و فن هستند، استفاده می کنند که شرایط بسیار مناسبی رای برای استفاده طولانی مدت فراهم می سازند. دو سیستم خنک کننده Liquid (خنک کننده مایع سیکل باز یا سیکل بسته) و Hybrid (ترکیبی از فناوری های Active و Liquid) در مادربرد های سطح بالای گران قیمت به کار می روند که کاربرد آنها برای اورکلاک، رندرینگ و گیمینگ فوق حرفه ای است. در صورتی که قرار است به مدت طولانی از کامپیوتر شخصی خود تحت فشار استفاده کنید، توصیه می شود که به سیستم خنک کننده مدار تغذیه و چیپ ست اصلی توجه کنید تا در دراز مدت با مشکل عدم پایداری یا افت عملکرد مواجه نشوید.

پشتیبانی: به طور کلی بحث پشتیبانی در یک محصول سخت افزاری شامل موارد مختلفی از جمله گارانتی و پشتیبانی نرم افزاری می شود. با عرضه پردازنده های جدید که قابلیت سازگاری با مادربرد شما دارند یا در صورت بروز مشکل امنیتی برای پردازنده، شرکت های تولید کننده باید به روز رسانی بایوس را عرضه کنند تا مشکلات به وجود آمده را برطرف سازند. بسیاری از برند های پیشرو در زمینه تولید مادربرد برای عرضه به روز رسانی نرم افزاری بایوس و درایورها پیش قدم می شوند، اما ممکن است برخی از برند ها در این زمینه با تاخیر عمل کنند. در سال های اخیر در پردازنده های اینتل شاهد بروز آسیب های امنیتی متعددی بودیم که در نهایت این مشکلات با عرضه به روز رسانی توسط اینتل و برند تولید کننده مادربرد برطرف شدند. در زمینه ارائه به روز رسانی بایوس برای پشتیبانی از پردازنده های جدید و ارائه قابلیت های نوین نیز بسیاری از برند های تولید کننده با سرعت قابل قبولی عمل کرده و برخی برند ها نیز با تاخیر این اقدام را در دستور کار خود قرار داده اند. به هر حال توصیه می شود در صورتی که به روز رسانی بایوس، درایور و افزونه های امنیتی برای شما اهمیت بالایی دارند، مادربرد خود را از برند های مطرح انتخاب کنید.

امکانات جانبی: در بخش امکانات جانبی می توان به وجود دو بایوس، کلید های واکنش سریع مانند کلید های اختصاصی برای اورکلاک و دیباگر (عیب یاب) اشاره کرد که به طور معمول فقط در مادربرد های سطح بالا قابل دسترسی هستند. هر چند برخی از مادربرد های میان رده نیز از این قاعده مستثنی نبوده و برخی از امکانات جانبی مانند وجود دو چیپ ست بایوس و دیباگر توسط آنها ارائه می شود، اما مجموعه کاملی از ویژگی های جانبی، فقط و فقط در محصولات High End ارائه می شوند. امکانات جانبی به دلیل کاربرد خاص خود مورد استفاده قرار می گیرند و به همین دلیل، دستیابی به آنها نیازمند پرداخت هزینه بیشتر است. در برخی موارد نیز یک پورت خروجی یا ورودی خاص می تواند به عنوان یک ویژگی جانبی در نظر گرفته شود که انتخاب کاربر را برای انتخاب محصول، دچار محدودیت می سازد.